Wat?

Men zegt weleens je bent wat je koopt -- door de dingen die je koopt laat je zien waar je belang aan hecht. Het is wat dat betreft triest om te zien dat dat veel mensen goedkope, kortlevende rommel kopen. Het is alsof het vooral belangrijk is hoe vaak je iets koopt, niet hoe goed het is of hoe lang het meegaat. Wat zegt het gezegde over deze mensen?

Een duurzame variant op het gezegde zou kunnen zijn je bent niet wat je niet koopt. Als je prat gaat op al het verleidelijke aanbod dat je (bewust) links laat liggen ben je vaak een stuk duurzamer bezig -- en op een heel andere manier kun je daar trots en geluk aan ontlenen. Het is een veel interessantere uitdaging om jezelf te beheersen dan alles wat vaagjes leuk lijkt te kopen, maar voor de laagste prijs die mogelijk is.

De belangrijkste verandering in het denken die hiervoor nodig is, is je bij een nieuw product af te vragen of je het nodig hebt, en zo ja of het van voldoende kwaliteit is om lang mee te gaan.

Waarom?

Het meelopen in de wedloop om altijd maar het nieuwste, kleinste, coolste ding te hebben is een race zonder finish, en zonder winnaar. Je zult nooit een punt van verzadiging of tevredenheid bereiken, maar telkens meer willen. Dat levert een soort stress waar je flink onder kunt lijden. Door je af te vragen "heb ik niet alles al?" keer je dat om en zul je veel sneller tot innerlijke rust komen. Lekker ontspannen: doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg.

Bij de overheid horen we VVD graag praten over de groei van de economie. Dat wil zeggen, over de groei in de totale uitgaven. Ze kijkt daarbij niet of dat komt doordat mensen meer te besteden hebben, of dat er gewoon meer mensen bij zijn gekomen. Het belang van de VVD is dan ook een zo groot mogelijke markt, omdat dit meer ondernemers bedient en dus goed is voor hun stemmers. Als consument heb je daar natuurlijk geen boodschap aan.

De PvdA heeft het liever over koopkracht. Dat gaat over de mate waarin je als persoon of gezin in staat bent dingen aan te schaffen, en daar heb je als consument zelf wat aan. Toch kan ook dat overschat worden -- er is veel minder nodig om een gelukkig en stabiel leven te onderhouden dan voor het meelopen met de nieuwste grillen.

Door niet al je geld uit te geven aan minder noodzakelijke aanschaffen houd je geld over dat je kunt gebruiken voor zinnige stappen: misschien een HR-ketel in plaats van een gewone, of bij een kapotte wasmachine kun je een zuiniger model kopen dat duurder is in aanschaf maar dat je binnen een paar jaar hebt terugverdiend. Men zegt weleens geld maakt geld om uit te drukken dat mensen met geld gemakkelijker meer geld vergaren, maar dat komt vaak niet door het geld zelf, maar door er op dit soort manieren slimmer mee om te springen.

Bewuster en terughoudender consumeren is niet alleen goed voor je eigen gemoed; het is ook vaak beter voor het milieu als je af en toe een product van goede kwaliteit koopt in plaats van regelmatig een slecht.

Hoe?

Het is belangrijk om je te realiseren dat reclame en aanbiedingen er niet zijn om jou een plezier te doen, maar de verkoper. Die heeft een grote partij ingeslagen en moet die kwijt zien te raken.

Het allergrootste plezier dat je jezelf kunt doen is een Nee/Nee of Nee/Ja sticker op je deur te plakken. Daardoor krijg je niet al dat verleidelijke aanbod meer binnen dat je aanzet om dingen aan te schaffen "voor het geval dat" maar wat in de praktijk niet echt nodig was geweest. Folders zijn er puur om je te prikkelen om "spul te vergaren" maar uiteindelijk kost je dat vaak meer dan het je aan waarde oplevert.

Het is goed om voor jezelf te denken. Die nieuwe faciliteiten van dat mobieltje, heb je dat nou werkelijk nodig, of wil je vooral indruk maken op je vrienden? Heb je niet het idee dat je genaaid wordt als daar een verplichting zoals een abonnement aan vastzit, en zeker als dat volgend jaar duurder is dan het eerste jaar? En nou we het er toch over hebben, hoe prettig is het eigenlijk om altijd bereikbaar te zijn?

Een andere truc van verkopers is de schijn van lage prijs op te houden. Je zou wel gek zijn om MediaMarkt te geloven, want ondanks de hoge prijzen houden die de schijn van goedkoop alleen maar op door de winkels in te richten als een soort groentemarkt, met draadbakken, reclame in knalkleuren en flitsend getoonde prijzen. Vaak is het rommel. Nog een truc die ketens als MediaMarkt gevaarlijk maakt: ze vestigen zich in een stad, rekenen prijzen die net onder die van de lokale concurrentie zitten, drukken die lokale winkels daarmee uit de markt en als ze eenmaal het monopolie hebben dan gaan hun prijzen al snel omhoog. Heb je dat werkelijk over voor een eenmalig koopje?

Tenslotte zijn winkels en fabrikanten er handig in om op kinderen in te spelen. Niets zo vervelend voor een ouder als een dreinend kind, en als ze rust kunnen kopen voor EUR 1 tot EUR 5 dan zullen ze dat snel doen. het kind leert natuurlijk dat dreinen werkt en doet dat volgende keer weer. Het gevolg: je komt thuis met ongezond snoep of met brak speelgoed dat al na 3 dagen kapot is. En de stapel speelgoed die kinderen hebben stapelt zich almaar op -- terwijl met het oude niet meer gespeeld wordt, zelfs als het niet stuk is. Is het niet veel slimmer om degelijk (houten?) speelgoed te kopen, dat te onderhouden, en af en toe met andere ouders te ruilen? Dat leert kinderen meteen een wijze les over de waarde van speelgoed, en het helpt voorkomen dat ze al op jonge leeftijd wennen aan het idee dat je bezittingen moet vergaren zo snel en zo veel je kunt. Consuminderen is ook voor kinderen!

In het algemeen is het een goed idee om zaken te lenen als je er maar tijdelijk van geniet -- boeken leen je uit een bibliotheek, speelgoed uit een speel-o-theek, en tijdschriften vind je in een leesportefeuille. Voor films zijn er videotheken, en leuker nog, bioscopen. Het voordeel van een bioscoopbezoek wordt vaak nogal onderschat: niet alleen is de beeldkwaliteit een stuk beter, maar bovendien is het echt een avondje stappen en dus een excuus om met vrienden op te trekken; en dat is nou juist waarvan de thuisbioscoop je afsluit! De kosten van lenen of huren zijn vaak veel lager, en de opbrengst is veel hoger. Bovendien scheelt het enorm in de rotzooi die zich in je huis opstapelt, en dat maakt je alledaagse leven een stuk rustiger.

Waar?

Een Nee/Nee of Nee/Ja sticker haal je bij je gemeente of bij MilieuDefensie.

Nederland kent diverse speel-o-theken.

Elke stad heeft wel een bibliotheek.