Wat?

Verpakkingen horen bij de meest vervuilende onderdelen in ons afval. Het zijn op zich geen producten, maar gewoon de middelen die we gebruiken om producten tot ons te nemen.

Het is nuttig om dit afval zo veel mogelijk te recyclen, maar dat kan niet met alles. Sommige afvalsoorten bestaan uit op elkaar gestanste lagen van verschillende materialen die niet weer te splitsen zijn, en niet opnieuw te gebruiken in die vorm. Voor dergelijke vormen wil je liever andere vormen zien.

Wat je dus wilt doen, is plastic verpakkingen verkiezen boven tetrapak. En chipsverpakkingen kiezen die uit puur papier of plastic bestaan. En wellicht niet te hard aansturen op houdbare producten, want eigenlijk stuurt dat heel sterk de noodzaak tot overdreven verpakkingen aan. Als je een tomaat uit eigen tuin plukt gaat er immers ook geen drielagenverpakking om?

Waarom?

Een simpel theezakje bestaat uit de thee zelf, een zakje, daaromheen een doosje om het bijeen te houden, een plasticfolie om bevochtiging te voorkomen, dan een bulkverpakking en vaak wordt dat nog weer gesealed op een krat. Een bizarre hoeveelheid verpakking voor de paar gram thee die nodig is voor een lekker potje.

Veel van dit afval is te recyclen -- theezakjes (zonder nietjes) kunnen op de composthoop of in de groenbak, plastic kan (mits afzonderlijk ingezameld) grotendeels worden gerecycled, en hetzelfde geldt natuurlijk voor het verpakkende karton en papier.

De echte problemen ontstaan eigenlijk uit verpakkingen die niet in onderdelen te scheiden zijn, dus die je niet cradle to cradle zou kunnen noemen. Een paar voorbeelden daarvan zijn sappakken (een laag karton, aluminium en plastic), chipsverpakkingen en melkpakken (karton met plastic).

Het grote probleem van deze verpakkingen is dat ze veel langer meegaan dan de producten die ze verpakken. Het is om die reden een goede ontwikkeling dat er bioplastics komen op basis van mais, die afbreekbaar zijn.

De reden dat tetrapakken uit diverse lagen bestaan is dat fabrikanten graag een versheidsgarantie willen geven ondanks dat de producten maandenlang op de plank blijven liggen. Dit is vooral interessant vanuit vooraadbeheer; immers, als consumenten kunnen we producten best snel na aanschaf opgebruiken als dat moet. Dat moeten we toch al na opening, want vanaf dan zijn de meeste producten beperkt opeens weer houdbaar.

Het niet-scheidbare van een tetrapak of chipszak maakt het onmogelijk om ze degelijk te recyclen, en dat maakt deze producten zeer ongezchikt voor een duurzame stijl van leven. Vermijd ze dus vooral als je kunt, en ga voor vers.

Hoe?

Er zijn alternatieven voor de verkappingswoede van de massaal producerende voedingsindustrie. De biodegradeerbare (ofwel composteerbare) plastic zak komt steeds meer in zwang; deze is gemaakt van maiszetmeel en gaat maar iets langer mee dan het product. De opdruk moet natuurlijk ook veilig composteerbaar zijn om dit zinnig te maken.

Ook zijn er alternatieve verpakkingen in opkomst; In Engeland wordt gewerkt aan een Greenbottle, in Nederland heeft Friesche Vlag onderzoek gedaan naar bio-afbreekbare verpakkingen van schoolmelk, en geconstateerd dat dit financieel haalbaar blijkt. Ecover en Ha-Ra bieden de mogelijkheid om hun verpakkingen voor schoonmaakmiddelen opnieuw te vullen (waarbij de kruik zolang te water gaat tot ze barst). En in Duitsland is de markt gewend aan ondoorzichtige petflessen als verpakking voor sapjes.

Door bewust te kiezen uit deze verpakkingen kunnen we enorm bijdragen aan een minder ophopende afvalberg, en daarmee aan betere recycling. Naarmate we meer grondstoffen als waardevolle middelen kunnen hergebruiken hebben we minder delfstoffen nodig. En dus putten we de bronnen van de Aarde minder uit en belasten we het milieu minder met onbruikbare overblijfselen.

Waar?

• Greenbottle is een milieuvriendelijke plastic fles, ontwikkeld in Engeland als verpakking voor melk.
• Schoolmelkverpakking blijkt een milieuvriendelijk product te kunnen worden dat bovendien economisch haalbaar is.
• Ecover en Ha-Ra hervullen hun flessen als het even kan.