Wat?

Peak Oil is een probleem dat ontstaat doordat de olieproductie gaat achterlopen bij de vraag naar olie. Door de marktwerking levert dat stijgende prijzen van energie. Omdat Peak Oil heel hard gaat is de kans op een recessie groot.

Geologen zijn het erover eens dat de maximale productiecapaciteit van delfstoffen verloopt volgens dit soort curves:

Je kunt dit per bron zien of wereldwijd. Het moment waarop de oliepiek valt voor de wereld als geheel is onderwerp van discussie, maar over het algemeen denkt men dat het ongeveer tussen 2000 en 2020 valt. Merk op dat de curve al veel eerder begint af te vlakken.

Maar nu de vraag naar energie. Die loopt vrijwel gelijk op met de curve van de productie. Dit is in principe hoe de economie werkt: die probeert zo veel mogelijk gebruik te maken van de faciliteiten die beschikbaar zijn. Dat komt onder andere doordat er steeds meer mensen op Aarde komen. De olie wordt daardoor in een steeds sneller stijgende curve opgebruikt:

Maar nu het probleem. We voeden onze kinderen op om minimaal onze levensstandaard te volgen. Ofwel we veranderen dit, of we wachten 50 jaar tot de wereldbevolking van pure ellende afneemt, of we veranderen onze consumptie van fossiele brandstoffen drastisch -- en dat laatste kunnen we uit eigen beweging doen, of we kunnen wachten op een energierecessie die ons dwingt. Doorgaans is het beter zelf initiatief te nemen dan te wachten op de gedwongen situatie.

Waarom?

De huidige economie is gebaseerd op het ongelimiteerd gebruik van alle olie die opgepompt kan worden. Daarzonder zou veel minder economische groei te behalen zijn. Omdat de olievoorraad tanende is, hebben we dus een situatie die zowel economisch als milieutechnisch niet duurzaam is. Daarnaast is olieverbruik een belangrijke oorzaak voor het broeikasprobleem, en dat levert ook weer allerlei extra kosten die een rem op de groei zijn.

Verder zijn olievelden vaak in handen van politiek minder stabiele landen. Het is immers niet echt nodig om politiek stabiel te zijn als een regering de bevolking tevreden kan houden met binnenstromend buitenlands geld. Maar om daar als klant aan overgeleverd te zijn is niet ideaal.

Dit zijn problemen die we als Nederlanders graag overlaten aan de overheid of het bedrijfsleven. Met groene energie laat je het ook aan hen over, en dat is zowiezo een stuk beter dan grijze energie. Groene energie wordt zo opgewekt dat er geen fossiele brandstoffen voor nodig zijn -- tenminste, niet direct.

Het grootste deel van de groene energie in Nederland wordt via biovergisting verkregen. Dat is een gecontroleerd rottingsproces onder water, waarbij methaangas vrijkomt, zeg maar aardgas. De bron van de rottende biomassa is echter niet altijd duurzaam -- heel vaak is het afkomstig van mest uit de bio-industrie en plantafval uit grootschalige landbouw. Deze vormen van biomassa komen dus voort uit producten die grote hoeveelheden fossiele energie nodig hebben. Ofwel, groene energie ontkoppelt je niet van de gevolgen van Peak Oil.

Hoe?

Afkoppelen van fossiele energiebronnen zoals olie en gas is niet simpel. Maar in plaats van bij de pakken neer te gaan zitten kun je er ook naar streven een zo hoog mogelijk percentage van je energiebehoefte af te koppelen van fossiele brandstoffen. In het algemeen is het verstandig om grondig te kijken naar manieren om je energieverbruik te verlagen alvorens te proberen het restant zelf op te wekken.

De meeste mensen bezitten bijvoorbeeld een auto, waarvan je tegen wil en dank toch afhankelijk wordt -- maar ook weer niet zo afhankelijk als je vaak denkt. Als je wilt kun je zonder, of je kunt er veel minder gebruik van maken door fiets en trein te gebruiken. De prijsverhouding tussen een ritje naar Amsterdam per trein en auto is niet zo scheef -- zeker niet als je naast brandstofkosten ook parkeren en slijtage meerekent, en eventueel zelfs de vaste lasten. Als je op diezelfde eerlijke manier uitrekent hoe lang je moet werken voor een autorit naar de binnenstad dan zul je merken dat de auto je helemaal niet zoveel tijd bespaart in vergelijking met een fiets!

Binnenshuis is veel te winnen. Groene energie is veel beter dan grijze, maar maakt wel gebruik van afvalproducten uit een industrie die van olie en gas aan elkaar hangt. Door zelf energie op kleine schaal op te wekken kun je je pas echt helemaal ontkoppelen van de problemen van Peak Oil. Goede manieren om zelf energie op te wekken zijn kleine windmolens en zonnecellen voor elektriciteit, en zonnecollectoren met een methode voor warmteopslag voor warmtewinning. Biovergisting is in ons klimaat niet rendabel op kleine schaal en ook waterstroming biedt nauwelijks mogelijkheden in ons vlakke land.

Doordat zelf opgewekte elektriciteit teruggeleverd kan worden aan het elektriciteitsnet voor dezelfde prijs die je ook betaalt als je het later terughaalt, hoef je geen accu's te gebruiken als je het zelf opwekt.

Voor warmte is de situatie minder ideaal; er moet nog een goede opslagtechniek komen om zomerwarmte tot in de winter te kunnen bewaren. Het Energiecentrum Nederland doet hier overigens wel onderzoek naar. Verder is al langer bekend dat verwarmingssystemen op lagere temperaturen dan radiatoren beter presteren, en de warmte op lagere temperaturen is ook gemakkelijker vast te houden en te benutten. Manieren om een huis te verwarmen met water van een graad of 40-50 zijn vloer- en wandverwarming.

Wat je zult moeten uitpuzzelen is welke subsidies voor duurzame energie je kunt toepassen. Voor particulieren is er de SDE die de prijsverschillen tussen duurzame en "gewone" energie gelijktrekt. Voor bedrijven zijn er de EIA, kleinschaligheidsinvesteringsaftrek, willekeurige afschrijving voor starters en voor niet-starters gewone afschrijving van de kosten.

Waar?

• The End of Suburbia, The Power of Community en A Crude Awakening zijn films over het probleem van Peak Oil.

• Peak Oil Nederland beschrijft Peak Oil vanuit het Nederlandse perspectief.
• WikiPedia beschrijft Peak Oil, ook wel Hubbert's Peak genoemd.
• Dossier zonne-energie en Dossier windenergie bij VROM.
• ECN Nieuwsbrief meldt vooruitgangen van het Energiecenterum Nederland.
• Stralingswarmte van De 12 Ambachten.
• Subsidie en regelingen: SDE, EIA, kleinschaligheidsinvesteringsaftrek willekeurig afschrijven.